18 februari 2021. Een uniek boek over de patatfabriek in Oosterbierum
Waarschijnlijk nog deze maand verschijnt er een boekwerkje met als titel ‘De patatfabriek te Oosterbierum’. De ondertitel ervan luidt: ‘In historisch perspectief.’ In het geschrift van de nu in Franeker wonende auteur Teije T. Osinga, die een verleden heeft als onderwijzer in Oosterbierum, wordt dan ook met name ingegaan op de historie van het bedrijf. Maar uiteraard komt ook het functioneren van de patatfabriek als producent van voorgebakken frites uitgebreid aan de orde.
De schrijver begint het boekwerk met gebeurtenissen van rond 1900. Kort na de eeuwwisseling had Oosterbierumer Dirk Sijds de Vries zijn jonge jaren als visser op een logger erop zitten en vestigde hij zich met zijn even oude bruid Tietje Kramer in een van Barradeels kleinste dorpen om daar aanvankelijk als beurtschipper de kost te gaan verdienen. Al spoedig begon Dirk daarnaast een handel in aardappelen. Dat was in deze omgeving niet ongewoon, aardappelhandelaars waren er meer. De handel van Dirk de Vries groeide langzamerhand uit tot een bloeiende zaak. Zo zelfs dat hij de beurtvaart eraan gaf.
Maar in de jaren zestig van de twintigste eeuw kwam om diverse redenen de klad in de aardappelhandel. Werd er voorheen altijd geleverd aan bijvoorbeeld groenteboeren, die raakten evenwel steeds meer uit beeld. Dit was onder meer als gevolg van de opkomst van kleinere en grotere supermarkten. Bovendien ontdekten de Nederlandse huisvrouwen de Indische leuken en kenden nieuwbouwwoningen bijna geen kelder meer als opslagruimte. Gelukkig begon kort na de Tweede Wereldoorlog vanuit België een nieuw aardappelproduct aan een opmars in ons land, de patat.
Restaurants, lunchrooms, cafetaria’s, die hun klanten het nieuw product wilden voorschotelen, gebruikten hiervoor de wat grovere aardappel s. De bereiding daarvan tot patat is evenwel een bewerkelijke klus, die meerdere handelingen vergt. Daarom kwam al snel de vraag op naar centralisatie van dit proces. De vraag bereikte begin jaren zestig ook een kleinzoon van Dirk de Vries en wel een naamgenoot. Na een leerproces bij de Franeker Algera, die op verschillende punten in de stad verkooppunten had, begon deze Dirk in 1963 aan de Lidlumerwei met de productie van voorgebakken patat. Hij werd daarbij ondersteund door familieleden en enkele jongeren.
De patatfabriek in Oosterbierum met de slogan “Vriezo een naam in frites”
Na een aanloopperiode van enkele jaren ‘trial en error’ begon de patatproductie steeds beter te lopen. Zo zelfs dat dit de aardappelhandel overvleugelde. Besloten werd die handel van de hand te doen en zich voortaan slechts op de productie van voorgebakken patat te richten. Onder de noemer ‘Vriezo’, een samenvoeging van ‘De Vries en zonen’, werd niet alleen het product verkocht, maar in 1967 aan de Lidlumerwei ook een ‘bakinrichting’, dus een fabriek gesticht. Die werd al na een half jaar door brand getroffen, maar Dirk en zijn medewerkers lieten zich daardoor niet ontmoedigen. De fabriek werd herbouwd en ondanks de soms economisch slechte tijden heeft ze daarna meerdere stormen kunnen doorstaan. Dat was mede dankzij pluimveeslachterij Storteboom te Kornhorn uit Groningen. Dit bedrijf steunde Vriezo niet alleen zo’n twintig jaar financieel, maar zorgde verder voor modernisering. Dit uiteraard met als doel de opvoering van het rendement.
Nadat de firma Storteboom zich in 1994 uit Vriezo had terugtrokken, nam de toenmalige leiding, Fred Sterk en Sies de Vries, de scepter over. De Oosterbierumer patatfabriek bleek echter te klein om zelfstandig voort te gaan. Anno 2000 werd de fabriek dan ook doorverkocht en tot onderdeel van het Amerikaans/Nederlandse concern LambWeston/Meijer.
Het boekwerkje ‘De patatfabriek te Oosterbierum’ wordt in eigen beheer uitgegeven. Het is binnenkort verkrijgbaar bij Sies de Vries in Franeker, bij de ‘fouding father’ van de fabriek, Dirk de Vries in Dronrijp, maar eveneens bij de auteur.
Indien u het boek alvast wilt reserveren kunt u contact opnemen met:
mail: sijdsdevries@home.nl
telefoon: 0517-390730
mail: d.vries46@chello.nl
telefoon: 0517-232323 of
mail: t.t.osinga@ziggo.nl
telefoon 0517-853000
