Tekst Rene van der Meulen.
In de Sixtuskerk van Sexbierum hangt binnenin een oude klok waarvan weinig bekend is.
Deze zogeheten wijzerplaat hangt in de “voorkerk” direct boven de deur die toegang geeft tot de toren. Het valt op dat de wijzerplaat oorspronkelijk enkele meters hoger aan de muur heeft gehangen. De wijzerplaat is voorzien van het jaartal 1693 met aan de bovenzijde 2 familiewapens die ongetwijfeld van de schenkers zijn. Met deze wijzerplaat kom men vanaf 1693 tijdens de kerkdiensten de tijd aflezen.
Dit was mogelijk, omdat het huidige orgel met de gecreëerde “voorkerk” nog niet bestonden en de kerk (met uitzondering van de toren) dus één open ruimte was waar de kerkdiensten plaatsvonden.
Bij toeval herkende ik het wapen linksboven op de wijzerplaat. Deze is van Hidde Sjoerds de Vries
(1645 Sexbierum – 1694 Duinkerken, Frankrijk).
Zijn vader was de oudere broer van zowel luitenant-Admiraal Tjerk Hiddes de Vries (1622 Sexbierum – 1666 Vlissingen, begraven in Harlingen. Ik vermoed in de Westerkerk) als kapitein Berend Hiddes de Vries (1631 Sexbierum – 1689 Harlingen, begraven in de Westerkerk).
De Westerkerk is in 1898 gesloopt en bevond zich waar tegenwoordig de Albert Heijn staat.
Helaas zijn er geen (praal)graven van de familie de Vries.
De vader van Hidde Sjoerds de Vries was Sjoerdt Hiddes (1616 Sexbierum – 1667 Sexbierum) en hij was molenaar op de molen die hij huurde van de Liauckema’s
Hidde Sjoerds de Vries was net als zijn beide ooms eveneens succesvol officier bij de Friese Admiraliteit en promoveert van kaptein nog tot schout-bij-nacht en wordt daarmee net niet de admiraal die zijn oom was. Het verschil met zijn beide ooms is dat Hidde Sjoerds de Vries Sexbierumer bleef. Tjerk Hiddes trouwde nog wel in de Situskerk met een Harlingse dame, maar vertrok toen naar de admiraliteitstad Harlingen. Berend Hiddes is gedoopt in de Sixtuskerk, maar trouwde en woonde later in Harlingen.
Hidde Sjoerds de Vries trouwt in 1666 in de Sixtuskerk te Sexbierum. In 1670 doet hij belijdenis in de Sixtuskerk en wordt hij daar officieel lid. In 1694 voert hij namens de Nederlanden het bevel op de Noordzee, maar raakt hij in de strijd met de Fransen gewond en overlijdt in Duinkerken. Tot zijn dood is hij lid geweest van de kerk in Sexbierum.
Zijn vrouw laat zich bij haar tweede huwelijk in 1695 pas overschrijven van Sexbierum naar Oosterlittens. Hidde Sjoerds is vermoedelijk omwille van zijn admiraliteitsfunctie in Harlingen begraven.
Drie rouwborden van de familie de Vries hangen in het Fries Scheepvaart Museum in Sneek. Daarbij is het rouwbord van Hidde Sjoerds de Vries en daarop is exact het wapen zichtbaar welke linksboven op de wijzerplaat zichtbaar is: halve adelaar; een ster; een klaven en een eikentak. Hoewel de familie de Vries niet van adel was en dus geen familiewapen of zelfs een achternaam (de Vries) had, kozen succesvolle families tijdens het leven of overlijden (voor op het rouwbord) vaak alsnog een eigen familienaam en wapen.
Fries Scheepvaartmuseum – rouwborden
Ik heb ideeën over de persoon achter het tweede wapen, maar nog geen bewijs. Het is mogelijk dat dit bewijs er nooit gaat komen, omdat slechts weinig rouwborden bewaard zijn gebleven. Ik vermoed dat het wapen rechtsboven (halve leeuw met op de onderste helft twee sterren en … (een bloem?) van de zwager van Hidde Sjoerds de Vries afkomstig is, de heer Meinert Ysbrands Heremyt (1640 Harlingen – 1694/1695). Hij trouwde in 1682 te Sexbierum met het zusje van Hidde Sjoerds genaamd Marijke/Maria Sjoerds de Vries. In maart 1695 is er nog een registratie van de doop van een zoon in Sexbierum, genaamd Meinert. Deze vernoeming naar zijn vader wijst op diens overlijden. Zijn vrouw hertrouwt in 1697. De grafsteen van haar en haar 2e man Pieter Stapert ligt nog steeds in de voorkerk. Waar Meinert Ysbrands Heremyt is begraven, is onbekend.
Meinert Ysbrands, die zich later Heremyt noemt, schopt het tot kapitein bij de Friese Admiraliteit en beide zwagers dienen als collega’s voor volk en vaderland. In de Haerlemsche Courant van 12 juli 1691 wordt de marinevloot van de Nederlanden van de moment opgesomd. Onder de Friese Admiraliteit staan beide zwagers/Sexbierumers vermeld. Beide op dat moment kapitein. Dit is nog voor Hidde zijn laatste promotie tot schout-bij-nacht.
In de toren van de Sixtuskerk staat nog steeds het radarwerk van de wijzerplaten buiten op de toren. Deze is enkele decennia geleden buiten werking gesteld volgens koster Auke Swart, maar heeft ongetwijfeld ook de wijzerplaat binnen in de voorkerk aangedreven. Het is de heer Swart wel bekend dat de wijzerplaat in de voorkerk in de vorige eeuw nog functioneerde, dus nog niet zo heel lang buiten werking is. Zowel de wijzerplaat als het radarwerk verkeren nog in zeer goede staat. Zou het niet mooi zijn als…………
