Werktuigencoöperatie Tzummarum

Dit is een artikel uit De Boerderij van juni 1965. Het artikel geeft een prachtig bedrijfsoverzicht van deze corporatie.

In 1947 werd onze werktuigencoöperatie opgericht. We hadden behoefte aam mechanisatie en we wilden het graag in eigen hand houden. We waren toen hier ook niet verwend met veel loonbedrijven”, vertelde voorzitter S. Anema uit Tzummarum.

Het bedrijf begon met 10 leden, meest grote boeren (30-5- ha),  en groeide uit tot een ledental van 43 leden met 275 ha. Er zijn dus vooral kleinere bedrijven bijgekomen. De werktuigencoöperatie verzorgt zowel  de akkerbouwgewassen als het grasland. De laatste jaren is er nogal wat verloop in het ledental. Het is soms moeilijk om jongeren lid te maken van deze coöperatie. “Er is een zekere coöperatiemoeheid”, merkte de heer Anema op. Daarnaast voelen jonge boeren, de pas begonnen zijn en voor grote lasten zitten, het een extra druk dat zij mede aansprakelijk zijn. Momenteel heeft men een vaste kern van 10 medewerkers. In de drukke perioden zijn daar nog wel eens 4 extra losse mensen bij nodig. De heer T. Westra is sinds 1958 bedrijfsleider, verder is er een boekhouder.

Het bedrijf heeft een gezonde groei gehad in de afgelopen jaren, zodat een regelmatige uitbreiding aan de gebouwen nodig was. Naast de bergingsloodsen is er een moderne werkplaats. De deelnemende bedrijven hebben allen een kleine tot zeer kleine bedrijfsinventaris. Het speciale werk als aardappelen poten, zaaien enz. laat men door de coöperatie doen. Daarnaast laat men dat werk doen, waarvoor de aanschaf van een machine niet verantwoord zou zijn. Het is duidelijk dat dan een grote inventaris nodig is. Doen we slechts een kleine greep dan noemen we: eggen, frezen, rollen, ploegen, schijfeggen, maaibalken, volledige kuil- en hooi inventaris, mestverspreiders, slootreinigers, regeninstallatie, precisiezaaimachine, volautomatische pootmachine, wiedmachines, spuitmachine, persen, transportmateriaal, combines, aardappel rooimachines, een zesrijïge bieten rooimachine, hydraulische hijskranen enz.

 

Bedrijfsleider Westra: “De kwaliteit van het werk is belangrijk, evenals het  ‘bij’ zijn met de inventaris”.

 

 

 

 

 

Goed werken en bij zijn met de inventaris! Bedrijfsleider Westra gaf als sterk argument voor het goed functioneren van dit bedrijf het leveren van goed werk en het bij zijn met de inventaris. Vaak was het bedrijf de eerste in de omgeving die overging tot het aanschaffen van een bepaalde machine. Het zaaien met de precisiezaaimachine werd in Tzummarum door dit bedrijf geïntroduceerd. Ze zullen ook de eerste zijn die met een speciale machine de onkruidbestrijding met gas ter hand nemen.

 

We hebben ook de verhouding tot de loonwerker in ons gesprek betrokken. Sinds 1947 zijn er ook heel wat loonwerkers in dit deel van Friesland gekomen. De concentratie is daar dus niet onbekend. De eerste jaren was plm. 10 procent van de omzet bij niet-leden als werk verricht. Men wilde niet hoger dan die 10 procent, omdat dan omzetbelasting betaald moest worden. Daar is men echter a; lang overheen gestapt en de laatste jaren is de omzet bij niet-leden plm. 30 procent van de totale omzet. De concurrerende positie ten opzichte van elkaar is geen belemmering om elkaar – zonodig – te helpen. Zo doet de loonwerker wel werk voor deze landbouwwerktuigencoöperatie en de coöperatie springt op haar beurt ook wel eens bij. Ons is niet duidelijk geworden tijdens het bezoek in hoeverre op dit bedrijf van het totaal aantal uren er nu werkelijk effectieve uren zijn. Effectieve uren zijn dus werkelijk met de machine gewerkte uren. Uren van verplaatsing en onderhoud vallen er in feite niet onder.

Westra zegt echter: “We hebben een eigen reparatieplaats, één man is monteur, maar er zijn er bijv. zes die elektrisch kunnen lassen. De werktuigen worden daar onderhouden, zo nodig verbeterd of veranderd. De effectieve worden daar mee meer.” Het is natuurlijk waar dat op deze wijze veel geld verdiend kan worden voor het bedrijf, maar daarmee maakt een machine nog geen nuttige uren, wel de mensen. Toch worden op et bedrijf per machine de resultaten apart bekeken.

De maaidorsmachines staan wel het gunstigst aangeschreven momenteel. Andere machines – bijv. die hydraulische kranen – worden bepaalde tijden ook wel buiten de landbouw ingezet bijv voor wegenbouw e.d. Voor verschillende werkzaamheden zijn de kranen gewenst, maar het zou onrendabel zijn ze daarvoor alleen aan te kopen. De vlotte aanpak van de problemen en de grote mate van zelfstandig handelen van de bedrijfsleider zijn de twee pijlers waarop dit bedrijf in de jaren is uitgegroeid tot een gezond en modern bedrijf.

Tot zover het artikel uit De Boerderij van juni 1965. In november 1985 staat er een artikel in de Leeuwarder Courant met als titel: „De Eendracht” nu loonbedrijf Werktuigencoöperatie opgeheven vanwege gebrek aan leden.

 

TZUMMARUM -De werktuigencoöperatie „De Eendracht in Tzummarum wordt opgeheven. Douwe Zwager (57), de huidige beheerder, neemt de bedrijfsvoering vrijdag officieel over. De leden hebben besloten de coöperatie op te heffen, omdat het ledental vergrijsde en nieuwe groei uitbleef. Er waren nog maar twaalf leden bij de coöperatie aangesloten en het jongste lid was 57 jaar.

De laatste jaren zijn nog; verwoede pogingen in het werk gesteld om nieuwe en vooral jonge leden bij de coöperatie te krijgen. Dat lukte echter niet, integendeel, steeds meer oudere leden haakten af. De basis werd uiteindelijk te smal voor „De Eendracht”, reden waarom tijdens een ledenvergadering is besloten om er een punt achter te zetten. De werktuigencoöperatie „De Eendracht” werd in 1947 opgericht. Het was een voorbeeld voor andere werktuigencoöperaties in Friesland. In de eerste tien jaren na de oprichting floreerde het ledental van de „De Eendracht” vooral. Daarna ging het langzaam bergafwaarts. Wel was er meestal voldoende werk voor de onderneming, maar dat kwam vooral van niet-leden.

„It is feitliken wol spitich,” vindt Douwe Zwager. „Wy draaiden hiel goed. Yn sa’n koöperaasje binne de lésten wat makliker te dragen en sa hie it fan my wol bliuwe kindt. Mar de boeren hawwe tsjintwurdich sels mear ark en se wolle harren net mear bine oan in koöperaasje. De koöperatieve gedachte wurdt ommers rûnom hieltiden minder. As jo lid binne, dan hawwe jo ek ferplichtings.”

Douwe Zwager werkt al 27 jaar bij de werktuigencoöperatie in Tzummarum. De laatste tien jaren fungeert hij als beheerder. Hij zet „De Eendracht’ nu als een normaal loonbedrijf voort. De vier werknemers van de coöperatie gaan mee over. De nog resterende leden van „De Eendracht” krijgen hun ledenkapitaal uitbetaald. Het is niet zeker of er ook nog vermogen kan worden uitgekeerd. „Der bliuwe yn elts gefal gjin skulden oer,” weet Zwager.

 

Bron:

• De Boerderij – 49 (1965) no. 38 (23 juni)
• Leeuwarder Courant 25 november 1985